Podstawowe potrzeby roślin
Co potrzebujemy do tej lekcji?
Potrzebna jest nam taca na której umieścimy :
- mały pojemnik z przedmiotem przypominającym słońce
- mały pojemnik na powietrze z pokrywką
- mały pojemnik na wodę z pokrywką
Przygotowujemy naszą tacę potrzeb roślin, dzieląc ją na trzy części za pomocą taśmy np. malarskiej. Wykonujemy również trzy etykiety : słońce , powietrze , woda. Umieszczamy mały pojemnik, w którym znajduje się przedmiot podobny do Słońca oraz przyklejamy etykietę słońce na tacy. Następnie umieszczamy pojemnik z pokrywą z powietrzem w drugiej sekcji tacy i przyklejamy etykietę powietrze. Umieszczamy pojemnik zawierający wodę w trzeciej części podajnika i przyklejamy etykietę woda do tacy. Taca gotowa do prezentacji.
Prezentacja
Usiądź z dzieckiem na podłodze zabierając ze sobą tacę potrzeb roślin. Możesz powiedzieć dziecku, że zamierzasz rozpocząć specjalne badania na temat potrzeb roślin.
Weź tacę potrzeb roślin i wskaż pierwszą etykietę czytając słowo : słońce. Teraz wskazując na niewielki pojemnik w, którym trzymasz mały przedmiot powiedz: słońce. Podnieś słońce i powiedź : „Rośliny potrzebują Słońca do życia”. Odłóż przedmiot do pojemnika znajdującego się na tacy „Potrzeb roślin”.
Teraz pokaż dziecku drugą etykietę i przeczytaj słowo powietrze. Wskaż na pojemnik z powietrzem i powiedz: powietrze. Podnieś pojemnik i powiedz: „Rośliny potrzebują powietrza do życia”. Odłóż pojemnik na tacę. Powtórz to samo z trzecią sekcją na tacy.
Odłóż tacę na półkę. Zaproś dziecko do pracy z nią.
Wariacje i rozszerzenia
Możecie do prezentacji dołączyć jakieś zdjęcia, zrobić karty do lekcji trójstopniowej.
Możesz dołączyć jakąś roślinę doniczkową, aby wzbogacić prezentacje. Opowiedzieć o kilku ciekawostkach np. iż nie wszystkie rośliny potrzebują ziemi w której rosną, to woda wówczas dostarcza substancje odżywcze bezpośrednio do korzeni roślin.
Hydroponika, bo o taką uprawę chodzi – inaczej hydroponiczna uprawa roślin, to nic innego jak uprawa roślin w wodzie, bez wykorzystania tradycyjnych doniczek z ziemią.
Uprawy roślin w wodzie jest oczywiście pewnego rodzaju przenośnią – jeżeli roślinę umieścimy bezpośrednio w wodzie jej korzenie z czasem zaczną gnić. W uprawie hydroponicznej korzenie rośliny znajdują się w naczyniu wewnętrznym z tworzywa sztucznego, wypełnionym obojętnym podłożem (np. keramzytem). Naczynie wewnętrzne, wraz ze wskaźnikiem pokazującym optymalny poziom wody, znajduje się w naczyniu zewnętrznym, które wypełnione jest wodą z dodatkiem składników pokarmowych. W ten sposób najlepiej uprawiać rośliny lubiące dużo wilgoci, metodę tą można jednak zastosować w zasadzie do uprawy wszystkich roślin domowych, nawet sukulentów. Stosuje się również bezglebową uprawę truskawek.
Kolejna prezentacje jaką zrobiliśmy dotyczyła zjawisk kapilarnych.
Zjawiska kapilarne
Co potrzebowaliśmy?
- 3 białe kwiaty np. 3 tulipany, goździki lub 3 margaretki itp.
- 3 słoiki lub jakieś inne szklane naczynia
- barwnik w dwóch różnych kolorach
- gąbka lub ręcznik papierowy do wytarcia rozlanej wody
Wszystko ustaw na tacy , a tace na przygotowanym małym stole.
Przystępujemy do prezentacji.
Usiądź z dzieckiem na podłodze i powiedz : „Dziś zobaczymy jak rośliny pija wodę. Pokażę Wam jak woda może poruszać się w górę przez roślinę, aby dostarczyć ją wysoko w górę, aż do liści i płatków, dzięki czemu roślina może się rozwijać”. Kontynuuj, mówiąc : „Woda porusza się w górę przez całą roślinę i nazywamy to zjawiskiem kapilarności.” Możesz poprosić aby dziecko powtórzyło – „zjawisko kapilarne ”.
Teraz zabierz dzieci do stołu, który stworzyłaś/eś. Powiedz : „Zobaczmy jak woda porusza się w górę przez całą roślinę – nazywamy to zjawiskiem kapilarności.”
Weź pierwszy słoik z wodą i powiedz dziecku : „Woda z tego szklanego słoika będzie się przesuwać w górę do białych płatków (np. margaretki) „. Postaw słoik z wodą na tacy. Włóż kwiat do naczynia.
Teraz weź drugie naczynie oraz barwnik w kolorze niebieskim i powiedz: „To jest niebieski barwnik, którym zabarwimy wodę. Woda w tym słoiku będzie wędrować w górę przez cały kwiat aż do białych płatków.” Postaw pojemnik na tacy. Weź ostatni wazonik oraz kolejny barwnik i powiedz: „Teraz zabarwimy wodę na kolor czerwony „. Włóżcie trzeci kwiat do naczynia.
Wytrzyj to co się rozlało gąbką lub ręcznikiem. Postaw tacę ze szklanymi słoikami na półce/stole. Powiedz jeszcze raz ,że wchłanianie wody i przesuwanie jej w górę wzdłuż rośliny nazywamy zjawiskiem kapilarności.
Kwiaty stały w wodzie całą noc i rano już był widoczny efekt pobierania wody.
A tak kwiaty wyglądały drugiego dnia.
Zrobiliśmy jeszcze jeden eksperyment ze zjawiskiem kapilarności.
Potrzebny materiał :
Tym razem potrzebujemy kilka szklanych naczyń ,które ustawiamy w schodki. Do każdej szklanki wkładamy zwinięte papierowe ręczniki tak, aby połączyły wszystkie szklanki w jeden łańcuch.
Następnie wlewamy wodę do naczynia ,które stoi najwyżej i wkładamy końcówkę ręcznika do niego, tak uruchomimy eksperyment. Dla ciekawszego efektu zabarwiłam wodę bibułą.
W wyniku działania zjawisk kapilarnych i podsiąkania ,woda zacznie przemieszczać się w kierunku ostatniego naczynia.
Tak wyglądało to rano po całej nocy.
Nasz eksperyment trwał całą dobę i tak wyglądał to po 24 godzinach.
Poszerzyliśmy doświadczenie o dodanie większego naczynia z dużą ilością wody. Dla lepszego efektu zabarwiliśmy wodę na inny kolor.
Im niżej położona szklanka tym więcej w niej wody. Powstał taki system naczyń połączonych, Ostatecznie poziom wody prawie się wyrównał.
Obejrzeliśmy również krótki filmik Jak drzewo zasysa wodę.
Przy okazji filmu wyszedł też temat : menisk wypukły i wklęsły. Zrobiliśmy doświadczenie, które bardzo chłopakom się podobało.
Co potrzebowaliśmy?
- taca
- 2 szklanki lub inne otwarte naczynia szklane
- 2 nakrętki od butelek
- woda
Wypełniamy częściowo szklankę wodą i wkładamy do niej nakrętkę. Nakrętka w naszym doświadczeniu zawsze podpływa do szkła i przylega do ścianek szklanki.
Wlewamy wodę do szklanki do pełna tak, aby woda lekko „wystawała” poza brzeg szklanki, a następnie kładziemy nakrętkę na wodę.
Teraz nakrętka ustawia się na środku lustra wody.
Woda zwilża zarówno szkło jak i nakrętkę. Oznacza to, że siły oddziaływania samych cząsteczek wody czyli spójności (przylegania) są mniejsze niż siły oddziaływania między cząsteczkami wody i szkła lub nakrętki. Jeśli szklanka nie jest napełniona tworzy się więc menisk wklęsły i przy brzegach woda jest wyżej. Nakrętka jest zatem wypierana w stronę brzegów. Gdy znajdzie się blisko ścianek szklanki to tworzy się mała przestrzeń, powstają jakby naczynia włoskowate. Znajdująca się między nakrętką, a szkłem woda podnosi się do góry i przyciąga oba ciała do siebie. Po napełnieniu wodą szklanki do pełna, na powierzchni wody tworzy się jakby taka błonka powierzchniowa, mająca kształt wypukły. Korek jest więc wypychany na środek.
Zrobiliśmy jeszcze kilka innych doświadczeń z meniskiem wklęsłym i wypukłym, używając innego naczynia ,węższego niż w poprzednim doświadczeniu z korkiem….
Potrzebujemy :
- wąska menzurka
- woda
Wlewamy wodę do menzurki najpierw do połowy i widzimy, że przy ściankach woda jest wyżej, powstał menisk wklęsły…
a później do pełna i widzimy menisk wypukły – woda wystaje poza menzurkę.
Menisk wypukły świetnie widać przy użyciu monet.
Potrzebujemy :
- trzy różne monety
- pipeta / zakraplacz plastikowy
- woda
Po kropelce nalewamy wodę na monety.
Gdy już moneta została wypełniona wodą było super widać menisk wypukły.
Następnie przeszliśmy do światła i pytania czy rośliny mogą rosnąć w ciemności?
Uprawa roślin bez światła
Co potrzebujemy?
- taca
- dwie małe roślinki tej samej wielkości
- czarny brystol na tyle duży aby utworzyć z niego stożek, który zakryje nam w całości jedną z roślin i nie dotykał jej.
- mały stolik (dobrze mieć ustawiony mały stolik w jakimś miejscu, który będzie tzw. stolikiem nauki i tam wykonujemy różne eksperymenty i doświadczenia)
Prezentacja
Usiądź z dzieckiem na podłodze i powiedz, że dziś sprawdzimy czy rośliny mogą rosnąć w ciemności. Zobaczymy czy rośliny naprawdę potrzebują Słońca, aby się rozwijać! Przejdź z dzieckiem do stolika nauki i powiedz „Zobaczmy czy rośliny naprawdę potrzebują Słońca aby rosnąć. ”
Podnieś pierwszą roślinę i powiedz jaka jest potoczna nazwa Waszej roślinki oraz jej nazwa naukowa. Podaj roślinkę dziecku aby mogło ją obejrzeć. Musimy pamiętać, że roślina jest żywym organizmem i musimy traktować ją delikatnie. Weź roślinę z powrotem od dziecka i postaw na tacy.
Podnieś drugą roślinę i powiedz do dziecka jaka jest potoczna nazwa drugiej roślinki oraz jej nazwa naukowa. Powiedz, że jest to ta sama roślina jak pierwsza. Jest z tej samej rodziny roślin. Jest to ten sam rodzaj rośliny. Przekaż roślinę dziecku niech ją obejrzy. Weź roślinę od dziecka i postaw na tacy.
Weź stożek zrobiony z brystolu i pokaz go dziecku a następnie odłóż na tacę. Umieść tacę z kwiatami na parapecie okna. Następnie powiedz, że przykryjesz jedną roślinkę czarnym stożkiem, tak aby nie miała ona dostępu słońca. Nakrywasz jedną z roślin stożkiem.
Każdego dnia sprowadzaliśmy rośliny na tacy i patrzyliśmy jak roślina, która jest w ciemności , rośnie. (Jeśli zrobicie taki eksperyment i w dowolnym momencie stwierdzi, że roślina zaczyna marnieć, to musi być usunięta z tacy i postawiona w słońcu). Obserwujcie Wasze roślinki. Pamiętajcie, że pozostałe czynniki jak powietrze czy woda roślina w ciemności dostaje tak samo jak ta z dostępem światła. Zatem pamiętajmy o podlewaniu jej.
Nasza obserwacja zakończyła się po tygodniu, kwiaty rośliny rozkwitały i nie zdradzały żadnych objawów braku światła, natomiast problem pojawił się z liśćmi. Zaczęły tracić sprężystość, a same końce lekko schnąc więc chłopcy postanowili przerwać eksperyment. Wniosek był jeden – rośliny potrzebują światła, aby żyć.
Kolejny temat w uprawie i potrzebach roślin to powietrze.
Uprawa roślin bez powietrza
Sprawdzaliśmy jak rośliny radzą sobie gdy nie mają dostępu powietrza. Tu był trochę problem, bo nie miałam możliwości pozostawienia rośliny zupełnie bez powietrza. Nie miałam tak dużego słoika, a woreczek strunowy też nie był pozbawiony zupełnie powietrza, pozostaliśmy jednak przy woreczku strunowym.
Co potrzebujemy?
- taca
- 2 takie same rośliny
- słoik lub woreczek strunowy, którym zakryjemy jedną roślinę tak, aby nie miała dostępu powietrza. Z woreczka trzeba pozbyć się jak największej ilości powietrza.
Prezentacja
Usiądź z dzieckiem na podłodze i powiedz, że dziś zobaczycie czy rośliny mogą rosnąć bez powietrza. Sprawdzimy czy rośliny naprawdę potrzebują powietrza do wzrostu. Przejdź z dzieckiem do stolika nauki.
Weź pierwsza roślinę z tacy i powiedz jaka jest nazwa potoczna i naukowa. Pokaz roślinę dziecku. Przypomnij ,ze roślina to żywy organizm i musimy obchodzić się z nią ostrożnie. Gdy dziecko odda Ci roślinę postaw ją na tacy.
Podnieś teraz drugą roślinę ,podaj jej nazwy – pospolita i naukową. Powiedz ,że ta roślina wygląda jak pierwsza roślina. ponieważ jest z tej samej rodziny roślin. Jest to ten sam rodzaj rośliny. Pokaż roślinę dziecku. Odstaw ją następnie z powrotem na tacę.
Umieść tacę z roślinami na parapecie okiennym, a następnie zakryj jedną z roślin słoikiem lub włóż do woreczka.
Każdego dnia sprowadzaliśmy rośliny na tacy i patrzyliśmy jak roślina, która jest bez powietrza rośnie. (Jeśli zrobicie taki eksperyment i w dowolnym momencie stwierdzisz, że roślina zaczyna marnieć, to musimy usunąć słoik ). Obserwujcie Wasze roślinki.
Po pewnym czasie naszych obserwacji zauważyliśmy, że kwiaty rośliny z dostępem powietrza, rozkwitały dużo szybciej i w większej ilości niż te, które pozbawiliśmy pewnej ilości powietrza. Liście traciły sprężystość. Przerwaliśmy eksperyment
Możecie użyć do tych doświadczeń różnych roślin , 2 lub 3 rodzaje i porównywać, która roślina lepiej sobie radzi w ekstremalnych warunkach.
Możesz dodać na koniec iż nadmiar jednego z czynników czy to wody czy światła słonecznego nie zrekompensuje niedostatku innego, a wręcz pogorszy sytuację, w wyniku której roślina umrze.
Podstawowe potrzeby roślin
