System dziesiątkowy
Złoty materiał służy do zapoznania dzieci z zasadami systemu dziesiątkowego pozycyjnego oraz wykonywania działań arytmetycznych w tym systemie. Złote perły pomogą dziecku zobrazować wielkości jedności, dziesiątki ,setki i tysiąca, widzą różnicę miedzy nimi. Jest on wprowadzany około 4 roku życia.
Materiał:
Materiał ,który będzie nam potrzebny do dzisiejszej prezentacji systemu dziesiątkowego składa się z tacy prezentacyjnej na której układamy :
- Jeden pojedynczy koralik ,który oznacza jedność
- Jeden drucik z nawleczonymi dziesięcioma koralikami ,oznaczający dziesiątkę
- Jeden kwadrat składający się z dziesięciu dziesiątek,oznaczający setkę
- Jeden sześcian ,składający się z dziesięciu kwadratów ,oznaczający tysiąc
Materiał wygląda tak:
Jednak można zrobić go samemu (tu)
Prezentacje systemu dziesiątkowego możemy zrobić na specjalnej małej macie matematycznej ,można ją łatwo uszyć samemu (tu instrukcja ).
Weź tacę ze złotymi perłami i usiądź z dzieckiem przy stole lub na podłodze. Ustaw tace tak aby jedności mieć po prawej stronie. Powiedz dziecku ze to są złote perły.
Podnieś jeden koralik i powiedz że to jest jedna jedność, podaj ją dziecku niech poobraca w paluszkach i powtórzy: „To jest jedna jedność” .Odłóżcie koralik na matę.
Następnie weź dziesiątkę i głośno przelicz koraliki (akcentując ostatni liczebnik) i połóż dziesiątkę z lewej strony jedności mówiąc „to jest jedna dziesiątka”. Aby dziecko mogło zobaczyć relacje miedzy jednością a dziesiątką , koraliki dziesiątki przelicz jeszcze raz, przykładając jedność do każdego koralika dziesiątki. W czasie przeliczania powiedz: „Jedna jedność, dwie jedności… itd. ,aż do dziesięciu jedności. ” Dziesięć jedności tworzy jedną dziesiątkę”.
Teraz weź kwadrat symbolizujący jedną setkę. Przelicz rzędy koralików w kwadracie , przykładając do niego dziesięć razy dziesiątkę ,powiedz: „Jedna dziesiątka , dwie dziesiątki, trzy dziesiątki…. itd. Dziesięć dziesiątek tworzy jedną setkę”. Przeliczanie zacznij ty ,dziecko dokończy. Następnie kładąc kwadrat setki z lewej strony dziesiątki , mówimy: ” To jest jedna setka”.
Kolej na sześcian oznaczający tysiąc. Przeliczamy warstwy koralików w sześcianie (kwadraty setek), przykładając dziesięć razy kwadrat oznaczający sto do jednej ze ścian sześcianu,mówiąc : „jedna setka ,dwie setki, trzy setki „…itd. „dziesięć setek tworzy jeden tysiąc”. Kładąc sześcian po lewej stronie setki, mówimy : „to jest jeden tysiąc”.
Gdy dziecko jest mniej zaawansowane w liczeniu ,wówczas na pierwszej lekcji możemy ograniczyć się do jedności i dziesiątki. To czy wprowadzimy kwadrat setki oraz sześcian na tej samej lekcji zależy od możliwości dziecka.
Kolejnym ,drugim etapem jest wydawanie poleceń dziecku. Pomieszaj perły i powiedz : „Daj mi setkę” ,”pokaż jedność”, „zakryj ręką dziesiątkę”, ” podaj tysiąc”. Pytania te dają nam możliwość sprawdzenia czy dziecko prawidłowo kojarzy nazwy z odpowiednim materiałem.
Gdy widzimy ,że dziecko jeszcze myli się ,należy wrócić do pierwszego etapu lekcji.
W trzecim etapie zadajemy pytania : „Co to jest….” wskazujemy na poszczególny złoty materiał, nie zachowując kolejności rzędów. Pytania te mają na celu sprawdzenie czy dziecko prawidłowo nazywa materiał.
Jest to tzw. lekcja trójstopniowa.
Prezentacja 2 – Utrwalanie nazewnictwa . „Z zakrytymi oczami”
W tej prezentacji dziecko będzie identyfikować złoty materiał po dotyku.
Materiał ,który będzie nam potrzebny składa się z tacy na której układamy :
- Jedną jedność w małym pojemniku
- Jedną dziesiątkę
- Jedną setkę
- Jeden tysiąc
- Opaska na oczy
- Dywanik lub mata
Zaproś dziecko do prezentacji. Przynieście dywanik i rozwińcie go na podłodze lub na stole , przynieście materiał. Umieść go przed dzieckiem.
Zawiązać opaskę wokół głowy dziecka, tak aby oczy były zakryte. Wyjaśnij, że masz zamiar pomieszać złoty materiał na tacy i poprosisz aby dziecko wskazało konkretną ilość (jedność, dziesiątkę ,setkę ,tysiąc) . Zapytaj czy jest gotowe i poproś o odszukanie konkretnej ilości.
Pytaj tak dalej aż poda Ci odpowiedni materiał. Zdejmuj opaskę dziecku za każdym razem aby mogło sprawdzić swoją pracę.
Na koniec ułóż perły w odpowiedniej kolejności od prawej do lewej (zaczynając od jedności).
Do wspólnej zabawy można zaprosić dwójkę dzieci , mój starszy syn najpierw prosił młodszego aby odnalazł odpowiednie jednostki z zasłoniętymi oczami , a później to on odszukiwał z zakrytymi oczami materiał o , który prosił Kacper , w ten sposób młodszy utrwalał nazewnictwo.
m. in. Źródła:
- Gabriela Badura-Strzelczyk, Pomóż mi policzyć samemu. Matematyka w ujęciu Marii Montessori od lat trzech do klasy trzeciej, Wydawnictwo Nowik, 2008
- Sabina Guz, Edukacja w systemie Marii Montessori, Tom 1, Wydawnictwo UMCS, 2015
System dziesiątkowy.
