-
„Najważniejszy okres w życiu to nie czas studiów uniwersyteckich , ale pierwszy okres od urodzenia do szóstego roku życia. Jest to czas, kiedy formuje się inteligencja człowieka i nie tylko ona, ale całość jego zdolności psychicznych” – Maria Montessori „Chłonny umysł”
Wprowadzenie do języka
Definicja Języka: Uporządkowany środek komunikacji ,sposób wyrażania myśli i uczuć za pomocą stosowanie skonwencjonalizowanych znaków, dźwięków , gestów zrozumiałych dla innych.
Język jest istotnym fenomenem ludzkim, żyje, zmienia się i umiera. Język jest swoistym ludzkim sposobem wyrażania siebie i powinien cieszyć. Języka uczymy się ,nie urodziliśmy się z nim. Mentalna zdolność tworzenia języka jest unikatowa, pozwala dziecku mówić językiem (językiem ojczystym) poprawnie nawet jeśli jest to najbardziej skomplikowany język.
Dziecko ma wszystko, czego potrzeba, aby przygotować się do nauki języka. – W związku z tym, umieszczone w swoim środowisku, wchłonie całkowicie przy niewielkim wysiłku, język swojej grupy. Dopóki dziecko nie skończy sześciu lat pochłania wszystko przy niewielkim wysiłku. Po 6 roku życia dziecko jest w stanie nauczyć się nowego języka, ale to tylko ze świadomego wysiłku, że może to zrobić.
Ważne jest, aby pamiętać, że język jest punktem wyjścia – nie jest punktem dojścia. Jest to środek do zrozumienia otaczającego go świata, a to doprowadza dziecko do poszukiwania prawdy o świecie.
Montessori stworzyła bardzo szeroki asortyment materiałów do nauki języka, a szczególnie przygotowujący do nauki pisania oraz nauki mowy w związku z konkretnymi działaniami. Pomoce z zakresu edukacji językowej wprowadzają dziecko w świat pisania i czytania wtedy, kiedy jest ono na to gotowe. Poprzez ćwiczenia dnia codziennego i ćwiczenia sensoryczne dziecko doskonali umiejętności potrzebne mu w nauce pisania oraz czytania.
Dzieci poznają wzrokowo i dotykowo litery. Ćwiczą słuch fonematyczny, aby następnie móc stopniowo uczyć się czytać. Pojawia się także, dzięki konkretnym działaniom, pierwszy kontakt dziecka z gramatyką. Karty językowe tworzone przez dorosłych pomagają we wzbogacaniu słownictwa biernego i czynnego dzieci. Dziecko uczy się wodzić ręką wyczuwając kierunek i siłę, trzymać odpowiednio narzędzie pisarskie.
Podczas nauki czytania i pisania następuje przygotowanie pośrednie, jak przygotowanie ręki, ćwiczenie koordynacji ruchów, rozróżnianie figur w ćwiczeniach zmysłu wzroku. Od tego przechodzi się do specjalnych ćwiczeń w rozróżnianiu kształtu liter, pisania w liniaturze, układania prostych wyrazów z liter ruchomego alfabetu.
Bezpośrednia nauka pisania rozpoczyna się w chwili wprowadzenia liter szorstkiego alfabetu Dziecko może sensorycznie rozpoznawać kształt liter pisanych i uczyć się sposobu kreślenia wodząc palcem po konturze z szorstkiego papieru. Dziecko zapoznaje się z literą zapamiętując ją zarówno wzrokowo, jak i motorycznie, a uczestnicząc w lekcji indywidualnej zapoznaje się z brzmieniem głoski, gdy dorosły wypowiada nazwę litery.
Dziecko dokonuje kombinacji z literkami, uczy się je wyrażać i zaczyna czytać. Materiał do edukacji językowej wprowadza w gramatykę . Pomocne są symbole określające część mowy i zdania. Dziecko rozpoczyna pracę na konkretach, operuje symbolami, a następnie poznaje nazwę części mowy lub zdania. Przykłady pomocy to: symbole gramatyczne w pudełku, karty do wielkich opowieści, farma, symbole przestrzenne – części mowy.
Relacje między językiem i innymi obszarami
Język i zajęcia praktyczne to
- Kolejność ; fizyczny porządek – uporządkowane nawyki pracy , staranne umieszczanie materiałów, sekwencja ruchów, kolejność zadań, wszystko pomaga dzieciom przygotować ich umysł do porządku.
- Ruch; manipulacja przedmiotami – przekręcanie, przyciskanie, wycieranie, noszenie, chodzenie itp. To wszystko daje dzieciom możliwość fizycznych ruchów , które pomagają przygotować rękę i ciało w celu uzyskania pełniejszego zrozumienia słów
- Język; praktyczne lekcje są pełne bogatego języka ,która daje praktycznemu życiu większego znaczenia i zrozumienia.
Język i sensoryka
- Sortowanie; język i materiały sensoryczne dają dziecku możliwość zrozumieć podstaw języka i umiejętności jasnych i precyzyjnych ruchów.
- Klasyfikowanie; dzieci wyodrębniają i badają elementy języka, ich sensoryczne doświadczenia pomagają porządkować informacje.
- Analiza szczegółów; wracając do całości z większym zrozumienie.
Podstawy
Prezentacja
- Zaczynamy na półce, a kończymy na półce.
- Towarzyszymy dziecku idącemu do półki
- Nigdy nie przenosimy więcej niż jedna rzecz na raz
- Jeśli jest się praworęcznym, dziecko zawsze siedzi po lewej stronie
- Umieszczamy aktywności między sobą a dzieckiem
- Zawsze należy mieć jasną, czystą i określoną przestrzeń prezentując coś
- Zawsze piszemy kursywą
- Po zakończeniu prezentacji zachęcać dziecko, aby samo spróbowało
- Jeśli dziecko nie chce działać po prezentacji, powiedz dziecku aby powiedziało ci kiedy będzie gotowe.
- Jeśli dziecko nie jest w ogóle zainteresowany działalnością, odłóż to na inny dzień.
Ogólne notatki
- Wkładaj nowe słowa w zdania które wypowiadasz.
- Posadź dziecko obok ciebie podczas czytania tak, aby dziecko widziało co czytasz lub piszesz; będzie miało większe szanse na rozpoznawanie słów
- Zawsze należy używać poprawnych nazw przedmiotów czy materiałów
- Jeśli ćwiczenia pozostawiają ręce dziecka brudne upewnij się, że dziecko je umyje.
- Z dziećmi nie produkt końcowy się liczy ale proces który się tworzy, to on jest najważniejszy
Lekcja trójstopniowa
Celem lekcji trójstopniowej jest pomoc dziecku w opanowaniu nowych pojęć oraz w następnej kolejności „przeniesienie” nowo poznanych wyrazów z pamięci krótkotrwałej do pamięci długotrwałej.
Lekcja trójstopniowa pomaga wprowadzić nową lekcję i prowadzi dzieci do zrozumienia i opanowania materiału. W obszarze języka lekcje trójstopniowe są używane do zwiększenia ,wzbogacania i poszerzania słownictwa dziecka. Ćwiczymy sposobu prezentacji lekcji trójstopniowej kilka razy aż poczujemy się swobodnie pokazując ją dziecku.
Pierwsza faza – nazewnictwo
Okres ten jest ogólnie dość krótki, po prostu zakłada nadanie obiektowi nazwy.
Wskaz na pierwszy przedmiot np. pies i powiedz: „To jest pies”.
Powtórz kilka razy nazwę wyraźnie i powoli : “To jest pies. Czy możesz powtórzyć pies ? Pies”.
Tak samo przedstaw drugi i trzeci obiekt (np. wąż i ptak)
Gdy wszystkie 3 obiekty zostaną nazwane, przejrzyj je po raz ostatni, wskazując każdy z nich i mówiąc jego nazwę.
Jest to znany fakt, że łatwiej zapamiętać przedmiot na początku i na końcu listy ,a najtrudniej zapamiętać element w środku. Przy podejmowaniu decyzji, co umieścić jako 3 pojęcia , umieścić obiekt, który masz pewność, że dziecku jest najbardziej znany w środku, aby zwiększyć jego szanse na sukces. Pierwszy i ostatni przedmiot powinien być nieznanym, nowym przedmiotem.
Drugi faza – Rozpoznawanie i kojarzenie
Przeorganizuj obiekty i poproś dziecko, aby pokazało konkretny przedmiot.
„Pokaż proszę węża”
„Czy możesz umieścić ptaka w mojej ręce?
Wskazując na miejscu na stole ,powiedz: „Proszę umieścić tutaj psa”
Włóż ptaka do koszyka
Trzymaj psa w ręce
Okres ten jest znacznie dłuższy niż pierwszy ,rozszerza o manipulację i ruch przedmiotami. Ta manipulacja oraz ruchu zwiększa pamięć kinestetyczną i wzmacnia zapamiętywanie nazw przedmiotów. Istnieje wiele rozszerzeń drugiego okresu ,które mogą być używane do utrzymania zainteresowania dziecka. Ruch uczyni lekcje bardziej atrakcyjną i pozwoli dziecku być bardziej kreatywnym i zadowolonym z lekcji.
Trzecia faza – Przywołanie z pamięci
Umieść 3 przedmioty z powrotem przed dzieckiem
Wskaż pierwszy przedmiot i zapytaj : „Co to jest?”
Powtórz to samo z drugim i trzecim obiektem
Jest to okres „testu”. To jest istotny moment ponieważ po raz pierwszy dziecko zostanie poproszone o przypomnienie sobie i powiedzenie nazwy przedmiotu. Ważne jest, aby kontynuować tylko do tego momentu, gdy czujesz, że dziecko jest zadowolone. Jeśli dziecko nie jest w stanie przypomnieć sobie nazwy obiektów wystarczy jeszcze raz podać nazwy i zakończyć lekcję tak aby dziecko nie czuło się , że mu się nie udało. Często jest tak ,że dziecko radzi sobie dobrze w pierwszej i drugiej fazie lekcji ,ale nie daje sobie rady z trzecią fazą. Nigdy nie poprawiamy dziecka ,być może nie jest to jeszcze ten moment i pomoc ta jest zbyt trudna lub powodem może być ,że druga faza została zbyt mało razy powtórzona.