Księżyc i podróże kosmiczne

Księżyc i podróże kosmiczne

Powoli zmierzamy ku końcowi prezentacji dotyczących kosmosu. Dziś zaczynamy od Księżyca. Tak jak przy każdej nowej lekcji, dobrze jest porozmawiać z dziećmi o tym w co nowego chcemy je wprowadzić. Często dzieci same podrzucą temat, bo waśnie w tej chwili bardzo je dane zagadnienie interesuje.

Księżyc 

Księżyc jest jak pustynia, nie ma tam drzew, nie widać zwierząt ani ludzi. Jest skalisty i pokryty kosmicznym pyłem, nie ma wody zdatnej do picia ani powietrza, którym można oddychać. Ma za to kratery, które powstają, gdy obiekty z kosmosu trafią w jego powierzchnie. Księżyc ma równiny, góry i doliny. W dzień jest bardzo gorąco, a w nocy przeraźliwie zimno.Tak jak Ziemia, na górze i na dole ma bieguny. Księżyc podróżuje wokół Ziemi i jest znacznie mniejszy niż Ziemia. Księżyc widoczny z Ziemi zmienia swój kształt przez 28 dni. Księżyc może mieć kształt koła lub można zobaczyć tylko jego część w kształcie półksiężyca…

Maluchom na takim prostym modelu możesz pokazać jak Ziemia krąży wokół Słońca, a wokół Ziemia krąży Księżyc.

Tu znajdziecie Słońce Ziemia Księżyc do pobrania i wydruku. Oczywiście takie modele znajdziecie w sieci w różnej wielkości i maści. To tylko przykład.

Podobny model znajdziecie też w tym linku.

Kolejna aktywność dla maluchów (2,5 i więcej lat ) może wyglądać tak jak poniżej.

Potrzebujemy :

• 1 – 3 karty ze zdjęciem Księżyca
• mąka ( my użyliśmy gryczanej )
• małe kuleczki różnej wielkości, mogą być otoczaki
• okrągła tortownica
• zmiotka i szufelka ( do zrobienia porządku )
• stolik

Prezentacja :

Wsyp mąkę do tortownicy. Ustaw na stole przy którym usiądziesz z dzieckiem. Pokaż zdjęcie Księżyca. Zapytaj dziecko co widzi gdy patrzy na Księżyc ? Patrząc na Księżyc w pełni przez lunetę, teleskop czy nawet gołym okiem dostrzeżemy, że jego powierzchnia jest pełna kraterów  i nierówności. Podobnie tez wygląda powierzchnia innych księżyców, małych planet czy planetoid…

Możesz zapytać dziecko, czy domyśla się jak mogły one powstać? Księżyc wciąż jest bombardowany  przez różne odłamki skalne i większe ciała, które z ogromna siłą uderzają w niego. Może się zdarzyć pytanie ( głównie wśród starszych dzieci ) dlaczego inne planety nie mają kraterów lub maja ich bardzo mało. Wspominamy wówczas o atmosferze, że te planety maja takie naturalne zabezpieczenie, które chroni je przed większością odłamków skalnych.

Teraz pokaz dziecku jak za pomocą małych kulek stworzymy kratery. Nasze kulki będą działały jak skały i meteoryty uderzające w powierzchnie Księżyca. Wystarczy, że je upuścimy na mąkę czyli na nasz Księżyc.

Rozszerzenie: 

Dzieci malują , wycinają, wyklejają Księżyc na czarnej kartce, lepią go z plasteliny czy modeliny.

Drugą wersję Księżyca zrobiliśmy z gliny.

Co potrzebujemy ?

• czarny brystol
• biała kredka
• biała glina
• talerzyk lub jakiś przedmiot, który ułatwi nam narysowanie okręgu

Rozkładamy brystol, odrysowujemy kształt koła.

Dzieci mogą teraz wypełnić przestrzeń gliną.

Dobrze jest położyć grubszą warstwę gliny, a później to lekko rozwałkować.

Jak już wypełnimy grubszą warstwą gliny, możemy przystąpić do tworzenia kraterów.

I gotowe, teraz czekamy aż glina wyschnie.

Przygotowałam kilka ciekawostek na temat naszego satelity. Jak powstał Księżyc ?  Widoczna i niewidoczna strona Księżyca. Jak powstały kratery na Księżycu ?

Co to są Morza Księżyca, jak się one nazywają ?

Przekrój Księżyca – karty 

Wiedząc, że Kacper zapyta o budowę Księżyca, zrobiłam karty z warstwami naszego satelity.

Do tego bardzo lubi tworzyć książeczki, więc potrzebnych było kilka karteczek w tym celu, do samodzielnego pokolorowania i podpisania poszczególnych warstw.

Później robimy okładkę, łączymy wszystko razem i książeczka gotowa.

Koniecznie u nas muszą też być książki w danym temacie.

Planety i ich księżyce

W naszych aktywnościach nie mogło zabraknąć tematu planet i ich księżyców. To rozwinięcie zrobiłam z myślą młodszym synu.

Przygotowałam karty ze zdjęciem planety wraz z jej księżycami oraz każdy księżyc na osobnej karcie. Kacper postanowił wszystko rozłożyć na raz. Zajęło mu to trochę miejsca :).

Fazy Księżyca

„Kiedy patrzymy w niebo nocą, zauważamy, że coś dzieje się z  Księżycem. Czy zawsze wygląda tak samo? Księżyc wygląda każdej nocy inaczej. Księżyc podróżuje wokół Ziemi. Zajmuje mu to około 28 dni. Gdy Księżyc podróżuje wokół  Ziemi, Ziemia podróżuje wokół Słońca…. ”

Gdy Księżyc kręci się wokół Ziemi, światło Słońca odbija się od Księżyca. Kiedy widzimy różne kształty Księżyca, to oznacza ,że światło Słońca świeci na część Księżyca lub na cały Księżyc.

Zmiana kształtu widocznej, jasnej części Księżyca, którą widzimy nazywa się jej fazą. Część księżyca skierowana do Słońca jest oświetlona. Część odwrócona od Słońca jest w ciemności. Faza księżyca zależy od jego położenia względem Słońca i Ziemi. Kiedy Księżyc krąży wokół Ziemi, widać jasne części powierzchni Księżyca pod różnymi kątami. Są to „fazy” Księżyca. Jest osiem faz Księżyca.  Fazy te są określane na podstawie tego, ile Księżyca możemy zobaczyć, czy tarcza widoczna rośnie czy maleje z dnia na dzień.  Przyjrzyjmy się różnym fazom Księżyca…

Do nauki nazw faz Księżyc mogą nam posłużyć karty.

Materiał :

• karty trójdzielne ( karta z zdjęciem i podpisem, karta z samym zdjęciem, karta z podpisem
• karta kontrolna

Prezentacja :

Rozkładamy karty ze zdjęciem i podpisem ( rozłożyłam karty zaczynając od nowiu), następnie prosimy by dziecko dopasowało karty z samymi zdjęciami, a następnie karty z podpisami.

Przeprowadzamy lekcje trójstopniową. Dziecko wybiera sobie trzy fazy które chce poznać danego dnia. Resztę kart zakrywamy i pracujemy z trzema wybranymi. Jeśli dziecko chce możesz wprowadzić w tym samym czasie kolejne fazy.

Dzieci mogą tworzyć książeczki używając ołówka lub czarnej kredki, aby nadać kształt odpowiedniej fazie.

Później możemy spiąć wszystkie kartki, zrobić okładkę i książeczka z fazami gotowa.

Kolejne rozszerzenie do faz Księżyca :

Materiał :

• czarna mata lub kawałek czarne tkaniny
• karty z obrazkiem,opisem i podpisem
• karty z obrazkiem
• karty z opisem
• karty z podpisem
• karta kontrolna
• Słońce ( wydrukować, za laminować i wyciąć )
• Ziemia ( jak wyże ze Słońcem )

Prezentacja

Rozwijamy matę ( może to być zwykły kawałek czarnej tkaniny ) na podłodze. Po prawej stronie kładziemy wydrukowane Słońce, a na środku Ziemię. Kartę kontrolną umieszczamy nad matą, a u dołu maty karty z obrazkami, podpisami i opisami  faz. Karty z fazami rozkładamy pod matą.

Bierzemy pierwszą kartę i sprawdzamy z karta kontrolną gdzie należy ją umieścić, kładziemy na macie. Dziecko może odczytać nazwę fazy i jej opis. Postępujemy podobnie z pozostałymi kartami.

Z młodszym dzieckiem możemy zrobić tylko 4 fazy ( nów, pierwsza kwadra, pełnia i ostatnia kwadra ).Wówczas potrzebujemy karty kontrolnej tylko 4 fazami, a karty mogą być ponumerowane.

Zrobiłam też model faz Księżyca, którego wzór znalazłam gdzieś na anglojęzycznych blogach. Jest łatwy to zrobienia, mało kosztowny, a za to w prosty i zrozumiały sposób pokazuje dziecku fazy.

Tu znajdziecie sposób jego wykonania

Prezentacja :

Zwykłe prezentacja płaskie tak jak np. ta wcześniejsza z kartami może być bardziej zrozumiała dla starszego dziecka. Młodszemu możemy zaprezentować ten model, choć pewnie nie jeden dorosły będzie chciał go ” przymierzyć ” :).

Jak wykorzystać pomoc ? Otóż model ma na środku otwór na tyle duży, aby dziecko czy osoba dorosła mogła włożyć głowę. Nasza głowa to Ziemia. Planszę trzymamy za boki unosząc lekko w górę do poziomu oczu. Łatwo wtedy zauważyć jaki kształt nabiera Księżyc w zależności od tego w którym miejscu wokół Ziemi się znajduje. Na planszy również oznaczone jest Słońce. Poniżej na zdjęciach 5 faz, które możemy zobaczyć m.in. na modelu.

Mamy również  lampkę nocną jako model Księżyca. Za pomocą pilota możemy ustawiać poszczególne fazy, śledząc je np. przed snem. Co wieczór dzieciaki mogą zerknąć przez okno i sprawdzić, o ile to możliwe jak w danym dniu wygląda Księżyc.

Dodatkowo fazy można zapisywać w kalendarzu, malując kształt ołówkiem/kredką/flamastrem

Zaćmienie Słońca, zaćmienie Księżyca

Trudno ominąć temat zaćmienia Księżyca, a przy okazji również i Słońca.

W starożytności zaćmienia Słońca wzbudzały strach i panikę, nawet wtedy gdy kapłani i uczeni potrafili je dokładnie przewidzieć. Także w późniejszych wiekach przedstawiano je jako karę boską i ingerencję Opatrzności. Ludzie obawiali się, że Słońce może zginąć z nieba na zawsze. W wielu kulturach uważano, że Słońce jest pożerane przez potwory lub źli bogowie próbują skraść je z firmamentu. Podczas zaćmienia robiono wiele hałasu, krzyczano i bito w bębny, aby odstraszyć złe moce. W ten sposób ludzie czuli, że uczestniczą w walce światła i ciemności. Zaćmień Słońca nie lubią zwierzęta, które ucichają i chowają się . Dawniej dbano, aby podobnie jak ludzie nie były narażone na widok zaćmienia. Modlono się za nie i święcono budynki gospodarskie.W dzisiejszych czasach zaćmienia nadal wywierają na nas wielkie wrażenie, obecnie powodują zaciekawienie, sprawia, że ludzie wychodzą na zewnątrz, aby np. sfotografować to zjawisko.

Zaćmienie Słońca polega na przejściu przez tarczę słoneczną naszego naturalnego satelity, czyli Księżyca. Takie przejście Księżyca wywołuje całkowite, obrączkowe (gdy widoczna jest korona Słońca) lub częściowe przysłonięcie tarczy słonecznej. Obszar zaćmienia jest po prostu cieniem rzucanym przez Księżyc na Ziemię. W zależności od tego jaka część Słońca w danej lokalizacji geograficznej zostanie zasłonięta, można mówić o zaćmieniu częściowym lub całkowitym. To samo zaćmienie w jednym miejscu może być zaćmieniem całkowitym, w innym już częściowym. Wielu zaćmień częściowych nawet nie zauważamy, bowiem przysłaniana jest wtedy nieznaczna część tarczy słonecznej i blask naszej gwiazdy jest przez nas niedostrzegalny.

Zrobiłam mały pokaż tego jak może wyglądać zaćmienie Słońca. Użyłam modelu Układu Słonecznego pozostawiając Jowisza jako Księżyc, Słońce to lampka, a globus oczywiście nasza Ziemia.

Ustawiając obiekty w jednej linii : Słońce → Księżyc  → Ziemia (strzałki wskazują kierunek padania promieni słonecznych), obserwujemy zaćmienie Słońca.

Dzieci obserwują, iż zaćmienie Słońca jest widoczne w określonym w tym momencie miejscu na  Ziemi. Kiedy Księżyc przechodzi dokładnie przed Słońcem, rzuca on cień na Ziemię. Ponieważ Księżyc jest znacznie mniejszy od Słońca, jego cień jest widoczny jedynie na niewielkim obszarze Ziemi.

I tak przy okazji zaćmienia Słońca, dzieci poznają kolejne informacje np. co to jest tranzyt słoneczny. Przejście ciała niebieskiego przez tarczę innego ciała nazywamy tranzytem. W przypadku tranzytu Księżyca przez tarczę słoneczną mówimy o zaćmieniu Słońca. Ale przez Słońce mogą też przechodzić czyli tranzytować planety wewnętrzne, takie jak Merkury czy Wenus. Nie będę się tu na ten temat rozpisywać, kilka informacji znalazłam na stronie Tomasza Lewickiego.

Podróże kosmiczne 

Jeśli Księżyc to oczywiście nie może zabraknąć podróży na Księżyc. Możemy  przedstawić linie podboju kosmosu. Od czego to się zaczęło. Od dawien dawna ludzi fascynowała przestrzeń kosmiczna, człowiek marzył o jej eksploracji…. Opowiadamy dziecku kto np.pierwszy poleciał w kosmos, kto odwiedził Księżyc, czym latano w kosmos itp., jak wyglądały kombinezony.

Fajne karty znalazłam na boxie linia podboju kosmosu. Czytamy, pokazujemy zdjęcia i rozmawiamy o tym co ciekawi dzieci.

Do rozszerzenia tematu dla młodszych mogą nam posłużyć figurki przedstawiające m.in. pojazdy związane z misjami Apollo.

Oczywiście obowiązkowo dla Kacpra musi być jakaś książeczka do zrobienia :). Znalazłam karty budowa wahadłowca i zrobiłam karty do książeczki.

Znalazłam dla tych, którzy lubią wyklejać i nie tylko książkę z naklejkami ” Naklejkowe przebieranki Astronauci”. Kolorowe naklejki pokazują jakie skafandry noszą astronauci i jakiego sprzętu używają. Dzieciaki ubiora Jurij Gagarina czy Alana Sheparda w ich kombinezony. Świetna zabawa sama siedziałam i wyklejałam z nimi :).

Poniżej kilka propozycji książkowych dla trochę starszych – Encyklopedia edukacyjna i Podbój kosmosu -Na ścieżkach wiedzy.

I jeszcze jedna książka Wyprawa na Księżyc z płytą DVD z nagraniami z NASA. Bardzo dużo informacji związanych z naszym satelitą.

Mamy jeszcze jedną ciekawą pozycje, jest to 100 Zdobywców Kosmosu. Książka zawiera krótkie biografie 100 wybranych astronautów, fakty z ich życia prywatnego i pracy oraz zdjęcia. Można wybrać jedną z osób i zrobić jej linie życia. Ja wybrałam Mirosława Hermaszewskiego. Dzieci pytały o polskie akcenty i dokonania Polaków związane z podróżami kosmicznymi, zatem poszerzajmy wiedzę.

Dużo więcej  informacji i zdjęć znajdziecie na stronie Hermaszewski.com.

Zerknijcie też na wcześniejsze wpisy Wszechświata i galaktyk , Układ Słoneczny i jego planety oraz Słońce i gwiazdozbiory.

Miłego czytania :).

Księżyc i podróże kosmiczne