Rabarbar – owoc czy warzywo ? Takie pytanie padło u nas ostatnio ,więc wraz z potrzebą uzyskania odpowiedzi szukaliśmy informacji na ten temat. Rabarbar – inaczej rzewień to bylina wieloletnia, która jest warzywem z rodziny rdestowatych. W kuchni zastosowanie znalazły części liście nazywane ogonkami liściowymi. Mają charakterystyczny kwaskowaty, cierpki smak i są koloru różowego, czerwonego lub zielonego. Im czerwieńszy rabarbar, tym słodszy smak. Właśnie ze względu na walory smakowe mogą pojawiać się wątpliwości, czy rabarbar jest warzywem.
Na świecie znanych jest ponad sto odmian tej byliny. Do najbardziej popularnych gatunków należą rabarbar ogrodowy-(Rheum rhaponticum L- to ten, który jemy) oraz rabarbar lekarski (Rheum officinale Baill, którego korzeń i kłącze mają właściwości przeczyszczające i przeciwzapalne). Ten drugi triumfy popularności święci w Chinach, gdzie zaliczany jest do grupy 50 podstawowych roślin leczniczych.
Pochodzenie
Oryginalnie rabarbar ogrodowy pochodzi z Azji Środkowej oraz prawdopodobnie południowej Syberii. Europa poznała jego właściwości w XVI wieku podobno dzięki Marco Polo (weneckiemu kupcowi i podróżnikowi) , natomiast do Polski warzywo zawitało dwa stulecia później.
Skąd natomiast pochodzi nazwa tego warzywa? Kojarzyć należy ją z niegdysiejszą nazwą rzeki Wołgi – Rha, którą to transportowano rabarbar z Azji do Europy. Dalszy człon nazwy wziął początek od określenia oznaczającego barbarzyńców, nadanego przez Greków .Grecy nazywali ją „Rha barbarum” – czyli Rha cudzoziemskie (barbarzyńca oznaczało każdego, kto żyje poza cywilizacją, w tym wypadku cywilizacją grecką). Natomiast barbar to spolszczone określenie barbarzyńcy. To oni bowiem przywozili interesującą nas roślinę.
Postanowiliśmy prześledzić drogę, która mógł dotrzeć do Europy rabarbar.
Ciekawostki
Na całym świecie rabarbar uważany jest za warzywo za wyjątkiem Stanów Zjednoczonych – w tym kraju rabarbar to owoc! Aby żaden Amerykanin nie miał co do tego faktu cienia wątpliwości, w 1974 r. sąd obradujący w Nowym Jorku prawnie uregulował tę sprawę. Uzasadniając, że rabarbar używany tak jak inne owoce do produkcji konfitur, musi posiadać taką samą klasyfikację, wydał odpowiednie orzeczenie. Od tego momentu rabarbar prawnie stał się owocem. Być może o decyzji tej zaważył również fakt, że tak określony towar został obłożony niższym podatkiem.
Kwas szczawiowy
Rabarbar, mimo mnogości zalet, dość powszechnie uchodzi za roślinę zdrowotnie kontrowersyjną. Podobnie jak szpinak, herbata, kakao czy oczywiście szczaw, zawiera w sobie kwas szczawiowy. To dlatego nie poleca się jedzenia rabarbaru osobom z dolegliwościami nerek czy chorującymi na reumatyzm. Kwas szczawiowy wiąże bowiem wapń i tworzy nieprzyswajalny szczawian wapnia, który następnie odkłada się w nerkach w postaci kamieni nerkowych. Obecność kwasów w rabarbarze decyduje zresztą o jego bardzo cierpkim smaku, który nie pozwala spożywać tej rośliny na surowo. Trzeba ją zawsze odpowiednio osłodzić. To, z kolei, kłóci się z odchudzającymi właściwościami rabarbaru. Bo co nam po nich, jeśli dosypiemy do niego cukru? Wyjściem jest dodanie zamiast tego niekalorycznej stewii ,cukru brzozowego lub chociażby naturalnego miodu, które dodatkowo zapewnia nam dawkę witamin i soli mineralnych.
Zastosowanie:
Rzewień zawiera w sobie witaminy A, C i E, a także magnez, potas, sód, żelazo, wapń. Z rabarbaru ogrodowego odcinamy korzeń i liście, pozostaje nam tylko zielono-różowa łodyga o bogatych właściwościach smakowych. Liście zawierają ponadto truciznę, należy je więc odrzucić. Z kolei najbardziej wartościową częścią rzewienia leczniczego jest korzeń, i to z niego Chińczycy przygotowują preparaty przeciwbólowe , ( smażą korzeń rabarbaru, a potem moczą go w alkoholu. W ten sposób uzyskują nalewkę, w której zanurzają bawełniany wacik, by następnie nałożyć go bezpośrednio na bolący ząb. Podobno efekty są znakomite, gdyż rabarbar zawiera aż sześć związków chemicznych, uśmierzających ból) . Do tego posiada właściwości przeczyszczające więc nadaje się do leczenia długotrwałych zaparć. Dr Ronald Hoffman, amerykański lekarz – praktyk medycyny holistycznej, proponuje przygotowanie leczniczego napoju na skuteczne wyeliminowanie zaparć. W tym celu należy zmiksować trzy łodygi rabarbaru lekarskiego bez liści, a następnie dodać filiżankę soku jabłkowego, ćwiartkę obranej cytryny oraz łyżeczkę miodu. W rezultacie otrzymamy gęsty, cierpki specyfik, który wykazuje dużą skuteczność przy tej uciążliwej dolegliwości. czy dolegliwości wątrobowych .Korzeń rabarbaru leczniczego ma właściwości antyseptyczne, nawilżające, przeciwrakowe, rozkurczowe i moczopędne ,pomaga leczyć dolegliwości wątrobowe ,związane z hemoroidami, podrażnienia skórne, a nawet poparzenia, łagodzi ponadto bóle menstruacyjne. Leków na bazie korzenia rabarbaru nie powinny jednak stosować kobiety w ciąży i karmiące piersią. Uważa się też, że wypicie przed posiłkiem nalewki z korzenia rabarbaru podnosi apetyt, obniża poziom cholesterolu oraz wspiera pracę serca.
W ostatnim czasie o rabarbarze zrobiło się głośno, ponieważ badania przeprowadzone na Uniwersytecie Sheffield dowiodły, iż pod wpływem temperatury, jakiej jest poddawany w trakcie pieczenia, nabiera istotnych właściwości przeciwnowotworowych. Naukowcy odkryli, że po 20 minutach pieczenia w temperaturze 180C, w rzewieniu wzrasta stężenie polifenolu z grupy stilbenów, o nazwie rapontygenina. Niszczy on komórki rakowe lub też uniemożliwia ich dalszy rozwój. Wykazano, że rapontygenina jest inhibitorem enzymu ludzkiego cytochromu, występującego przede wszystkim w guzie nowotworu prostaty oraz piersi. Inhibitor zaś to związek chemiczny, powodujący zahamowanie bądź spowolnienie reakcji chemicznej. Tym samym udowodniono, że spożywanie rabarbaru ma profilaktyczne działanie antyrakowe. Onkolodzy podkreślają jednak, że jego wpływ na leczenie choroby będącej już w stadium rozwoju jest w sferze badań i wciąż nie został jednoznacznie potwierdzony (więcej w artykule Do ciasta i na nowotwory).
Korzeń rabarbaru wykorzystywany jest także w kosmetyce. Przygotowuje się z niego, np. specjalne płukanki do włosów o właściwościach rozjaśniających.
To nie wszystko, jeśli chodzi o użyteczność tej rośliny. Trujące właściwości liści pomogą nam pozbyć się mszyc z ogrodu (nadaje się każda odmiana rabarbaru, chodzi o kwas szczawiowy). Gotujemy pół kilograma liści w wodzie przez około 15-20 minut. Wywar studzimy, a następnie dodajemy do niego odrobinę płatków mydlanych. Płyn umieszczamy w butelce ze spryskiwaczem i opryskujemy nim szkodniki.
A ja ostatnio zastanawiałam się jak pozbyć się w sposób ekologiczny nieproszonych gości 🙂
Rabarbar w kuchni polskiej
Najpopularniejszymi potrawami, do których wykorzystuje się rabarbar, są wszelkiego rodzaju ciasta. Zaczynając od drożdżowych, przez kruche smakołyki, tarty, szarlotki, a na biszkoptach z kremem kończąc. Z rabarbaru otrzymamy ponadto znakomity kompot lub syrop ( (jest niezwykle orzeźwiający i dobrze gasi pragnienie), kisiele, galaretki.
Idealnie komponuje się z innymi owocami sezonowymi, takimi jak: czerwone porzeczki, agrest, jeżyny, wiśnie, truskawki czy poziomki.
Świetnie pasuje do niego mięta – kompot z dodatkiem listków mięty, plasterków cytryny i lodu cudownie orzeźwia w upalne dni. Z rośliny możemy przygotować również wyśmienite dżemy, a także wina.
Można zrobić z niego także wykwintny dodatek do mięsa, drobiu lub ryby. Kawałki rabarbaru wkładamy na chwilę do gorącej oliwy, podsmażamy szybko i dodajemy łyżkę miodu. Rabarbar bardzo dobrze znosi mrożenie, można więc zrobić sobie niewielki jego zapas na zimę.
Dla poszukiwaczy oryginalnych smaków proponuje tuńczyka z dodatkiem rabarbaru. Wystarczy podsmażyć na patelni drobno posiekaną cebulkę, natkę pietruszki, pokrojony w kosteczkę rabarbar doprawić do smaku. Następnie wraz z przyprawioną rybą wstawić całe danie do piekarnika na około 15 minut. Smak będzie ciekawy i z całą pewnością doda energii na resztę dnia.
W kuchni naturalnie uprawiany rabarbar stosuje się do końca czerwca, potem kłącza stają się gorzkie.
Jak widać, inspiracji w kuchni nie zabraknie dla nikogo. Tu znajdziecie przepis na lemoniadą truskawkowo-rabarbarową
Rabarbar – owoc czy warzywo ? Już wiemy 🙂
